AAPJES

De aapjes van Horen , Zien, en Zwijgen.
We kennen ze allemaal. Vroeger stonden ze op elk dressoir.
Ik weet niet hoe het met u is, maar ik heb altijd gedacht dat die uitdrukking, onbegrijpelijk vorm gekregen in die drie aapjes, betekende dat je dient te zwijgen over wat je ziet en hoort.
Afgaand op de apen begreep ik daar niets van. Want hoe kun je horen met je handen voor je oren, of zien met afgedekte ogen. En apen kunnen, jammer jammer, niet spreken.
Maar nu is het licht opgegaan.
In het Spiritualistische tijdschrift 'Two Worlds' van februari 2010 staat een verhaal over de oorsprong van dit enigmatische verzamelobject.
Het blijkt dat er oorspronkelijk nog een vierde wijze aap in het spel is: 'Do No Evil' - of in goed Nederlands: hou je in; een aapje met de handjes in de schoot.
De Engelse versie verklaart een hoop.
Hoor, zie, spreek en doe geen kwaad. Een heel andere betekenis dus dan die de meesten van ons hebben gelegd in 'Horen, zien...en zwijgen.'
Maar wat is nu de oorsprong van het drie-of viertal?
Op de 17de eeuwse Japanse Nikko Toshogo Shrine staan drie apen afgebeeld; de neerslag van een hele oude traditie die teruggaat op Confucius ( 551-479 v. Chr.) van wie allevier de gedragsregels overgeleverd zijn.
Maar drie is een magisch getal dat meer voor de hand ligt dan vier, en dus heeft de traditie er maar een aapje afgehaald.
Maar juist de vierde aap is de aap van de persoonlijke verantwoordelijkheid.
Doe geen kwaad. De keuze die we steeds weer hebben en waarin de andere drie uitspraken zijn inbegrepen.
Je zou ze met de tien geboden kunnen vergelijken. Het komt uiteindelijk op hetzelfde neer.

De Japanse woorden voor 'Zie geen kwaad, hoor geen kwaad, spreek geen kwaad en doe geen kwaad' zijn veel leuker dan in het Nederlands: Mizaru, Kikazaru, Iwazaru en Shizaru.
Waarbij de suffix 'zaru' betekent 'doe niet' .
En daar hebben we dan meteen de link naar de apen, want 'saru' betekent 'aap' in het Japans.
Een woordgrapje met culturele consequenties.
Bedenk de volgende keer dat u de aapjes afstoft: U hebt een ethish erfgoed in de vensterbank.