DERTIEN AAN TAFEL

Bent u bijgelovig? Loopt U op vrijdag onder een ladder door? Krijgt u een hartverzakking als een zwarte kat uw pad kruist? Maakt u nooit een afspraak op vrijdag de dertiende?
Hoeveel bijgelovigheden kent u? En houdt u daar rekening mee?
Dat lijken nu tamelijk malle vragen, maar er waren tijden toen bijgeloof volstrekt algemeen was, en niemand twijfelde aan de waarheid dat het cijfer 13 ongeluk bracht.
En zoals dat gaat: het cijfer 13 bracht ook werkelijk ongeluk, want wat we in ons hoofd hebben kan zomaar werkelijkheid worden. In het Engels heet dat 'selffulfilling Prophecie' - een zichzelf vervullende profetie.
In een boek uit 1911, van spokenjager Elliott O'Donnell, vond ik een prachtig spookverhaal dat gebaseerd is op het in de 19de eeuw heel algemene en overal gerespecteerde geloof dat het ongeluk bracht om met 13 mensen aan tafel te gaan. Eén van die mensen zou dan binnen het jaar overlijden. Een variatie was dat degene die het eerst opstond het eind van het jaar niet zou meemaken.
Dit geloof was zo sterk dat er in 1880 zelfs een groep mensen in Amerika zich verenigde in 'De Dertien Club', en omgeven door veel publiciteit maaltijden met 13 mensen organiseerde. Hoewel de club lang heeft bestaan, veranderde die uiteindelijk niets aan het hardnekkige geloof dat wie zijn leven liefhad eerst koppen moest tellen voor hij op een feestje aan tafel plaatsnam.
Maar nu het spookverhaal, dat speelt rond 1890. Echt gebeurd, volgens de schrijver. Ik vertaal, ongeveer:

Ten huize van een graaf in Budapest werd een feestelijke maaltijd georganiseerd. Toen iedereen aan tafel wilde schuiven ontdekte iemand dat er 13 mensen waren, en er brak een storm van protest los.
De arme graaf wist niet wat hij aanmoest met de situatie, en het voorgerecht stond al koud te worden.
Toen kwam er een bediende aangesneld die de graaf wat in het oor fluisterde.
Het gezicht van de graaf lichtte op, en hij riep naar zijn gasten: " kijk nou toch, Max, een oude vriend van mij werd net aangekondigd, en ik dacht dat hij allang dood was! Wat een verrassing! Nu zijn we met z'n veertienen!"
Een golf van opluchting ging door de aanwezigen, terwijl de onverwachte gast de deur binnenkwam: een bebaarde jongeman met een opvallend bleek gelaat, die met holle stem de aanwezigen begroette en zwijgend plaatsnam.
In de conversatie mengde hij zich niet, en behalve een glas wijn nam hij geen voedsel tot zich.
De avond verliep gemoedelijk en de gasten namen een voor een afscheid, tot alleen de 14de man en de gastheer nog over waren.
De graaf, die zich al enige tijd verwonderde over de zwijgzaamheid van zijn eens zo spraakzame vriend, nam nu het woord. " We hebben elkaar in 16 jaar niet gezien, vertel me hoe het met je is en wat je al die tijd hebt gedaan!
Wat wonderlijk dat je net vanavond hierheen kwam! Je kwam als geroepen, ik zou niet weten wat ik anders gedaan zou hebben en hoe het was afgelopen."
"Maar ik wel", zei de gast. "Jij zou de eerste geweest zijn die opstond van tafel, en dus zou je binnen een jaar gestorven zijn. Dat is de reden waarom ik kwam."
De graaf barstte in lachen uit. "Kom kom, Max", riep hij. "Je was altijd al een beetje geschift, en in dat opzicht ben je blijkbaar niet veranderd. Vertel me nu de echte reden!"
Max leunde achterover in zijn stoel en keek de graaf in de ogen. "Die heb ik je al verteld", zei hij. "Als je me niet gelooft, het zij zo. "
En dan vertelt Max wat er allemaal met hem is gebeurd in die 16 jaar, en hoe hij smoorverliefd werd op een getrouwde vrouw. Dat ging een tijdje goed, tot een bediende hen betrapte en het doorvertelde aan de echtgenoot, die helaas een jaloerse natuur had....en in het handgemeen dat daarna plaatsvond..."schoot jij hem dood" , vulde de graaf behulpzaam aan. "Nou nee", zei Max..."hij schoot mij dood".

Hij keek de graaf aan, die ijskoud en lijkbleek werd, want opeens begreep hij dat hij in gesprek was met een geest.
Enkele ogenblikken zaten ze in doodse stilte in de donkerwordende kamer. Toen stond Max op en hij verdween in de duisternis. Nooit werd hij meer gezien.

De graaf deed naspeuringen naar het verhaal van Max, en vond dat hij de waarheid had gesproken, en een overlijdenscertificaat bewees dat zijn vroegere vriend inderdaad al jaren dood was vóór hij de 14de man aan tafel werd. Dat dat zijn enige doel was geweest, daaraan twijfelde de graaf niet langer.