ARRIAGA, MOZARTS DUPLICAAT

Een van de grote vragen in het leven is waarom mensen sterven op het moment...waarop ze sterven. Dat raadsel is des te groter als het om kinderen gaat.
Veel mensen geloven dat het einde van ons leven al vaststaat, en dat daar niets aan te veranderen is. Daarom is het misschien zo dat iemand die zelfmoord pleegt of op een ander manier 'gaat voor het zijn tijd is' , dat afgebroken leven moet afmaken in een nieuw lichaam.
Ik herinner me een joods chassidische anecdote over een echtpaar dat bij de rebbe komt om een antwoord op de vraag te krijgen waarom hun veelbelovende zoon is gestorven, nog geen 7 jaar oud. Hij had een groot Torahgeleerde kunnen worden. Waarom, waarom?
De rebbe legt uit dat het kind zijn vorige leven nog moest afmaken. In dat leven was hij te vroeg gestorven, zijn tijd was nu pas gekomen, na 7 jaar in een nieuw lichaam. Of de ouders daar vrede mee hadden zullen we niet weten, maar op de een of andere manier lijkt zo'n uitleg 'logisch'.

In een interessant boek van Frank Joseph - 'The Power of Coïncidence' vind ik een verhaal met dezelfde mogelijke strekking.
Joseph vertelt hoe hij in 1996 op de radio een hem onbekend concert van Mozart beluisterde. Hij is een gedegen Mozartkenner en er is geen moment van twijfel: dit moet een herontdekte symphonie van Mozart zijn. Groot is dan ook zijn verbazing als hij de omroeper hoort zeggen dat dit de Symphonie in D was van Juan Arriaga, een componist waar de schrijver nooit van heeft gehoord.
Zijn nieuwsgierigheid is natuurlijk gewekt, en hij struint boeken en bibliotheken af om meer over deze onbekende componist te weten te komen. Uit de schaarse informatie die hij in dit pre-internet tijdperk vindt, blijkt dat Arriaga een Baskische Spanjaard was die kort en heftig heeft geleefd (1806-1826), en daarna in totale obscuriteit is verdwenen. Zijn naam is Juan Crisostomo. De volledige doopnaam van Mozart (1756-1791) is Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart. (Vanaf 1770 begon Mozart zichzelf Wolfgang Amadeo (door God geliefd) te noemen, en vanaf 1810 stond zijn naam als Wolfgang Amadeus vast).
Niet alleen de voornamen van Mozart en Arriaga kwamen overeen, ook hun geboortedatum was dezelfde: beiden zagen het licht op 27 januari, Arriaga precies 50 jaar na Mozart.
Ook Arriaga was een wonderkind, dat al op 3 jarige leeftijd vaardig de piano en de viool bespeelde en eigen composities ten gehore bracht. Zijn eigen muzikale stijl ontwikkelde zich los van Mozart, met wiens muziek hij in een tijd zonder grammofoons of radio pas veel later kennismaakte.
Natuurlijk kreeg het fenomenale jongetje Arriaga alle aandacht. Net als Mozart componeerde hij op zijn 13de zijn eerste opera, en net als bij Mozart was dat een komedie. Beiden hadden een grote voorkeur voor de toonsoort D-groot.
Hoewel Arriaga's ouders dol op muziek waren, waren er in de familie geen muzikale talenten. Arriaga was van jongsaf op zijn eigen talent aangewezen.
In zijn tijd werd hij 'de Spaanse Mozart' genoemd. Op zijn 15de verliet hij zijn geboorteplaats en begaf hij zich naar Parijs, waar zijn ster tot enorme hoogten rees en waar hij als jongste ooit werd toegelaten op het Conservatoire de Paris, een prestigieuze instelling. Enkele jaren later werd hij daar 'assistent professor' en brak hij opnieuw een leeftijdrecord.
Arriaga was bezeten van zijn muziek. Hij componeerde dag en nacht en kon net als Mozart de muziek in zijn hoofd niet bijhouden. In zijn korte leven schreef hij koortsachtig ouvertures, opera's, cantates, missen, liederen, quartetten, een symphonie, kamermuziek en nog veel meer.
Dat ging ten koste van zijn gezondheid. Tien dagen voor zijn 20ste verjaardag stierf hij, waarschijnlijk aan een verwaarloosde longontsteking.

En daarmee zonk Juan Crisostomo Arriaga weg in vergetelheid. In zijn geboorteplaats Bilbao werd nog een theater naar hem genoemd en een monument opgericht. Van zijn enorme productie is het meeste verloren gegaan. Van de opera overleefden enkele fragmenten, de Symphony in D is bewaard en enkele strijkkwartetten. Die zijn intussen op CD in vele uitvoeringen verkrijgbaar.

Was Arriago een reïncarnatie van Mozart? Moest hij diens leven afmaken? Heeft Mozart het lichaam van Arriago in bezit genomen om alles wat hij nog had willen schrijven alsnog te volbrengen?
Een raadsel. Wie hun geschilderde gezichten naast elkaar legt ziet de gelijkenis.
De vraag is of Mozart nu tevreden is, of dat we ooit een nieuw Mozartiaans wonderkind kunnen verwachten, deze keer met meer eigentijdse muziek...